ΚΡΙΤΙΚΟ ΕΝΤΥΠΩΜΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ Γ. ΧΡΥΣΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ " ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΑΟΛΙΝ " ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΣ ΝΙΚΟΛΑΚΗ

ΚΡΙΤΙΚΟ ΕΝΤΥΠΩΜΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ Γ. ΧΡΥΣΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ "ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΑΟΛΙΝ ", Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ, ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΣ ΝΙΚΟΛΑΚΗ.

Με χαρά και ιδιαίτερη προσοχή καταθέτω κι εγώ τις εντυπώσεις μου από το βιβλίο συλλογής ποιημάτων της αγαπημένης μου φίλης λογοτέχνιδας και κριτικού Χρύσας Νικολάκη, "ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΑΟΛΙΝ " από τις Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ.

Παρατήρησα σε σχέση με την προηγούμενη ποιητική της συλλογή  "ΘΑΛΑΣΣΙΝΗ ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑ ", Εκδόσεις Όστρια, που είχα διαβάσει λίγα χρόνια πριν μια νοηματική αλληλουχία, σαν μια προέκταση του τότε με το τώρα. Μια πνευματική σύνδεση ταυτόσημη όμως πιο μεστή και διανθισμένη με πιο δυνατά συναισθήματα -καθώς μεγαλώνει αυξάνονται και οι εμπειρίες της- άλλοτε γλυκές σαν τ΄άρωμα πορτοκαλιού κι ανοιξιάτικες από του έρωτα τη δίνη, παρόλη την αέναη μάχη του με την αγάπη κι άλλοτε πικρές από ασθένεια και τελικά το θάνατο αγαπημένων προσώπων. Η ποιητική αυτή συλλογή "ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΑΟΛΙΝ ", από τις Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ, είναι μία άρτια συλλογή, αφιερωμένη στην αγαπημένη, αδελφική της φίλη Νατάσσα Παπαχρήστου, που έτυχε να γνωρίσω ένα καλοκαιρινό βράδυ και προσωπικά. Γι΄αυτό και νιώθω αποτυπωμένη για πάντα την αίσθηση της άρρηκτης φιλίας, που μου έδωσαν οι δύο αυτές γυναίκες Σαολίν κι ευχαριστώ από καρδιάς τη φίλη μου Χρύσα, που με αποκάλεσε επίσης μια γυναίκα Σαολίν γιατί γυναίκα και μάνα μαζί σημαίνει Αγώνας.

Ας επανέλθω όμως στο θέμα του καινούριου βιβλίου της. Ο έρωτας και η διαρκής πάλη του με την αγάπη, το Καλό και η πάλη του με το Κακό, Θεός και θεότητες του Ολύμπου -Τέλειον και ατελείς θεοί με αδυναμίες που εκτελούν τα σχέδιά Του για τον Κόσμο, άγγελοι και δαίμονες μαζί με ανθρώπους αγίους αλλά και σκοτεινούς περιπλέκονται στη γραφή της. Η Αγάπη μένει αλώβητη. Η Αγάπη παραμένει ακέραια από κάθε πόνο, κάθε πληγή. Η αγάπη της μάνας, του εν ζωή συντρόφου, της φιλίας, δεν έχει Τέλος, ούτε και με το Θάνατο ακόμα. Ίσα ίσα αποτελεί μια νέα Αρχή. Έντονη, ως εκ τούτου επιρροή στη γραφή της από Θεολογικές, Αρχαιοελληνικές, Φιλοσοφικές ρήσεις και γραφές. Αναφέρει συχνά το Θείον, Παράδεισο, Κόλαση και τους εκπροσώπους τους σε μία άλλοτε συμπαραστατική κι άλλοτε αντιπαραθετική συμπεριφορά στα ανθρώπινα δρώμενα και καταστάσεις ανάλογα με την ιδιότητά τους, ως άγγελοι κι ως δαίμονες. Η ποιητική αυτή συλλογή χωρίζεται σε ενότητες. Η πρώτη "ΙΧΝΗΛΑΣΙΕΣ " πραγματεύεται το θέμα της αγάπης. Στο ποίημά της ΘΕΜΙΔΟΣ ΜΕΛΑΘΡΟΝ γράφει : 

"Είναι βαρύ το τίμημα του ΕΜΕΙΣ 

πανάλαφρο του ΕΓΩ ! ". 

Ο τελευταίος στίχος πάντα, όχι μόνο εδώ δίνει έμφαση και αποκαλύπτει πιο δυνατά όλο το νόημα. Διευκολύνει τον αναγνώστη να μεταλάβει τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Βέβαια ο κάθε ένας από εμάς βιώνοντας διαφορετικές καταστάσεις στη ζωή του ίσως και να εκλάβει διαφορετικό νόημα, όμως λιτά και με στόμφο η ποιήτρια μας ανοίγει τις πύλες της ψυχής της. Ειρήνη, Αγάπη, Άνοιξη (ψυχοπνευματική ) αναφέρονται συχνά και εικόνες από αρχαιοελληνικά τοπία και ήρωες εμπλέκονται με την παραστατική αυτή εικονοποίηση της γραφής της. 

Στο ποίημά της που φέρει τον τίτλο ΚΑΚΤΟΕΙΔΗ, γράφει : 

"Mια πεταλούδα ακούμπησε στο στήθος μου κι ύστερα με φίλησε. 

Τολμηρή σκέφτηκα !

Αυτή θα τα καταφέρει.

Ξέρει για μια μέρα ν΄αγαπά 

και μετά πεθαίνει.

Αυτό κι αν είναι τύχη.

Τι να την κάνεις τη ζωή 

όταν δεν ξέρεις να πετάς ; "

Παρατηρώ ότι κι εδώ πολύ έντεχνα με ρυθμό, που ακολουθεί όλα της τα ποιήματα στο σύνολό τους είτε πεζά, αφηγηματικά είτε με ρίμα τελεί τα αποκαλυπτήρια μιας φιλοσοφίας ζωής. " Τι να την κάνεις τη ζωή όταν δεν ξέρεις να πετάς ; ". Και τότε σαν αναγνώστρια ένιωσα ένα σκίρτημα, ένα σκούντηγμα στον ώμο ΄ έχει τόσο δίκιο, πόσοι από εμάς είμαστε σαν ζωντανοί νεκροί παραδομένοι σε μια γκρίζα, άχρωμη καθημερινότητα, καλοκουρδισμένα ρομπότ και μηχανές που παράγουν ανούσιο ήχο και έργο πολλές φορές ξεχνώντας την ποιότητα και τη χαρά της ζωής ; του ευ ζην ; πόσες φορές κοντοσταθήκαμε να χαρούμε κοιτώντας το γαλανό του ουρανού και της θάλασσας, το ασημοκέντητο υφαντό του φεγγαριού πάνω της και σε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο ; υποχρεώσεις, άγχη, ανθρώπινες αδυναμίες, κακίες πράγματα που μας πνίγουν, μας εξαφανίζουν και καταντάμε αόρατοι μες το χωροχρόνο που μας δόθηκε σ΄αυτή τη ζωή. Σκέψεις λοιπόν εγείρει για το εφήμερο του Ανθρώπου η γραφή της Χρύσας Νικολάκη. Πιο ώριμη σαν τον καρπό του δέντρου της Σοφίας, που γλυκαίνει αλλά δεν μας πετάει έξω από τον Παράδεισο. Τουναντίον, μας προσκαλεί να τον ανακαλύψουμε μέσα μας. 

Σε αναφορά της στo ποίημα MANA ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΓΑΠΗ, αφιερωμένο στην πολυαγαπημένη της μητέρα γράφει : 

               "Είσαι θεϊκιά, πανώρια, φτιαγμένη

                από αρχέτυπο υλικό ζυμωμένη

                τα συστατικά σου άυλα και σπάνια

                επειδή η λέξη ΜΑΝΑ είναι ουράνια ! "

Η μάνα συνδέεται με το θείον, εδώ ο άνθρωπος λαμβάνει θεϊκή μορφή. Η μάνα ως Παναγία εξυψώνεται στους Ουρανούς, ως εν αντιθέσει αρχικά ο Υιός Ιησούς έρχεται στη γη και εσαρκώνεται λαμβάνει ανθρώπινη διάσταση. Θεολογική καθαρά κι εδώ παρεμβολή που συναπαντά τα ανθρώπινα και τα ανυψώνει, εδώ την ιερή ιδιότητα-καθήκον της μάνας. Στον επίλογο της πρώτης αυτής ενότητας κλείνει με δυο ποιήματα για την αγάπη, το ένα εξ αυτών το FINISH ΄ γράφει : "Mπορείς ! στο FINISH προλαβαίνεις να κερδίσεις τη ζωή ! ". Αναφαίνεται η αγωνία και η ελπίδα της για μια ζωή με ουσία, χωρίς ματαιότητα. Το ομολογεί στον εαυτό της πρώτα και κατόπιν σε μας.

Στη δεύτερη ενότητα με τίτλο ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΝΟΙΞΗ μας παραπέμπει στη γυναίκα ως γενήτορα της ζωής. "Μα ο Λίβας του Θανάτου καίει τα σπαρτά ", κατεχόμενη από τη θλίψη του άδικου θανάτου της αδελφικής της φίλης, που άφησε πίσω της ένα αθώο λουλούδι, το κοριτσάκι της,  γράφει για την αγάπη που μετακόμισε σαν τα μάτια θάλασσες της αγαπημένης της φίλης υπό μια Ποσειδώνια, θεϊκή, άρα απαρέγκλιτη συμφωνία : "Λίμνη γαλάζια σε μαύρη θάλασσα τώρα.", στο ποίημά της ΙΟΚΑΣΤΗ.

Στο τελευταίο όμως ποίημα ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ της ενότητας γράφει αφήνοντας ξανά μιαν αισιόδοξη νότα, μιαν ελπίδα για Επιστροφή, για  πνευματική αναγέννηση μέσα στο σκοτάδι του θανάτου, του μοιραίου Τέλους, που όλους κάποτε μας περιμένει εμάς τους φθαρτούς, γεμάτο αδυναμίες και πάθη κοινούς θνητούς. Σε όλη τη διάρκεια της γραφής της χρησιμοποιεί, μεταφορές, παρομοιώσεις, εικόνες παρμένες από τη Βίβλο και την Καινή Διαθήκη αλλά και από την περίοδο των Αρχαϊκών μας χρόνων : 

"Άγκυρα ρίχνω εκ δεξιών του Πατρός.

Μόνο εκεί ακουμπά η ψυχή μου.

Χρόνια τώρα.

Ο λυγμός, δωρεά Αθανασίας.

Είμαι λεύτερη.

Στη γη επιστρέφω.

Χωρίς αποσκευές.

Μ΄ένα πακέτο τσιγάρα..

Και λίγα λόγια επανόρθωσης.

Κλειδί επιστροφής η Αγάπη !

Στον οίκο της ΖΩΗΣ ! "

Τρίτη ενότητα ΝΑΟΣ ΣΚΕΨΗΣ παραίνεση για την πνευματική, ψυχική μας Αναγέννηση. Στο ποίημα ΠΥΡΕΤΟΣ είναι πια ορατή η διαβάθμιση του συναισθήματος από τη θλίψη στην αντιμετώπισή της από έναν πηγαίο δυναμισμό, με ορμητήριο την κινητήρια δύναμη της Αγάπης, Γράφει σαν μια ΑΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ δήλωση λοιπόν : "Δεν λογαριάζει αντάρες ο έρωτας, μήτε κι ο θάνατος." Εδώ συνδέει αναπόφευκτα τον έρωτα με το θάνατο διότι χωρίς το αντίδοτο της αγάπης ο έρωτας δύναται να μας δηλητηριάσει, να μας σκοτώσει άλλοτε αργά κι άλλοτε ακαριαία. Παρακάτω στο ποίημά της ΑΣΦΥΞΙΑ γράφει χαρακτηριστικά στον τελευταίο στίχο προσωποποιώντας την Αγάπη : "Πάντα η αγάπη σκοτώνει όταν ο έρωτας λοξοδρομεί ". Δεν ξέρω γιατί αλλά φαντάστηκα σκηνή με τη θεά Ήρα, πιστή σύζυγο του Δία πανίσχυρου ολύμπιου θεού να καταβάλεται από μίσος κι εκδικητική μανία εξαιτίας του άπιστου του χαρακτήρα του, του Ήφαιστου σε παρόμοια κατάσταση εξαιτίας της προδοσίας της Αφροδίτης και του Άρη σε παραλληλισμό με τις ανθρώπινες αδυναμίες. Κι αυτή η λέξη - κλειδί ΠΡΟΔΟΣΙΑ δοσμένη και μέσα από ποιήματά της μεταφορικά δίνοντας άφεση αμαρτιών στο καταραμένο δέντρο της συκιάς αναγράφεται καθώς ο αναγνώστης προχωρά, με ειδική μνεία στο κατάπτυστο φονικό, που στοίχισε τη ζωή μεταξύ άλλων γυναικών και συζύγων-μητέρων, όπως της νεαρής ΚΑΡΟΛΑΪΝ, όπου και ο όμοιος τίτλος του :

 "'Δήθεν τζέντλεμαν,

             φυτρώνουν στου κελιού το δάπεδο συκόδεντρα ;

             Έμεινε το σπασμένο των ωρών κομπολόι.

             Αλλού οι χάντρες, αλλού το σκοινί. 

Πρέπει να προλάβω

             είναι των ψυχών σήμερα... "

Τέταρτη και τελευταία ενότητα "ΦΩΤΟΣΤΕΦΑΝΟ ΦΙΛΙΑΣ ". Με μια γράφουσα ανθρώπινη, τρυφερή, μελαγχολική αλλά συνάμα αισιόδοξη με βαθιά ριζωμένη μέσα της την Πίστη στο Θεό, τον Έναν και Μοναδικό που δίνει την Αιώνια Ζωή. Μετά το θάνατο έρχεται πάντα η Ανάσταση. Αυτή είναι η πεποίθηση και το χαρμόσυνο μήνυμα που μας δίνει, αποτίωντας ταυτόχρονα φόρο τιμής στην άδολη, αλληλέγγυα, αγνή φιλία της με τη Νατάσσα, αδελφική φίλη και νονά της μεγάλης κόρης της Αναστασίας. Στο ποίημά της ΑΣΤΕΡΟΦΩΤΗ περικλείει όλη της την αγάπη αποκαλώντας έτσι την εκλειπούσα Φίλη. Γράφει : 

"Mα πάντα οι σπουδαίοι άνθρωποι 

ονόματα αστερισμών γίνονται...

Λένε οι σοφοί...

Λέω κι εγώ η ασήμαντη φίλη σου. "

Εξυψώνει τη φίλη της και μαζί και τον ιερό δεσμό της φιλίας τους στ΄άστρα. Πιο κάτω στο ποίημα ΑΛΛΑΞΟΠΟΡΕΙΑ :

"Καιρός για ορειβασία αποφάσισα !

Είναι δύσκολο το βάδην σε σάπια γη.

Καλύτερα να κοιτάς ουρανό 

παρά να έρπεσαι...

Έπεσε η καρό σημαία ! "

Στον τελευταίο στίχο καθαρά προσωπικός μου "χρησμός ", η καρό σημαία να είναι ένα νοερό πλέγμα, κάτι σαν πνευματική φυλακή που καταλύθηκε από τη δύναμη της ψυχής με εφαλτήριο την αγάπη ; 

Xρύσα μου σ΄ευχαριστώ ξανά για το ψυχικό μας συνταξίδεμα και θα ευχηθώ να παραμείνεις , να παραμείνουμε με όποιο κόστος Αήττητες σαν την Αγωνίστρια ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΑΟΛΙΝ σου πέρα απ΄το θάνατο, πέρα από τα μικρά αυτού του Κόσμου.

Ποίημα ΑΗΤΤΗΤΗ : 

"...Της ζωής στενεύει ο κύκλος και εγώ πάντα στο κέντρο, μια κίσσα, μια αετός.

Τώρα,

γυναίκα Σαολίν

που και με τα μάτια δεμένα στα κοράκια

Αήττητη ! "

Με όλη μου την Αγάπη επιστρέφω την ευγενική σου χειρονομία, να μου δωρίσεις εκ νέου κομμάτι απ΄ την όμορφη ψυχή σου, το καινούριο πνευματικό σου παιδί από τις εκδόσεις Δρόμων, "ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΑΟΛΙΝ ", καλοπόρευτο στους δρόμους της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αιωνία η μνήμη της Νατάσσας σου. Αιωνία η μνήμη όλων των αδικοχαμένων γυναικών, που έφεραν κάποτε την ΆΝΟΙΞΗ.

Με εκτίμηση,

Η φίλη σου 

Ιωάννα Γ. Χρυσάκη